Alzheimer hastalığı beynin düşünme, hafıza ve dil
bölümlerini etkiler. Hastalığın başlangıcı sinsidir ve yıkım genellikle
yavaştır. Günümüzde hastalığın sebebi bilinmemekte ve şifası
bulunmamaktadır.
Alzheimer hastalığının adı, 1906 yılında alışılmadık bir
akıl hastalığından öldüğü düşünülen bir kadının beyin dokusundaki
değişiklikleri betimleyen Dr. Alois Alzheimer'dan gelmektedir. Bu
değişiklikler bugün Alzheimer hastalığının karakteristik anormal beyin
değişiklikleri olarak bilinmektedir.
Alzheimer hastalığı, toplumun bütün gruplarını etkiler ve
sosyal sınıf, cinsiyet, etnik grup ya da coğrafi bölge ile bir ilgisi
bulunmamaktadır. Ayrıca, Alzheimer hastalığı yaşlılar arasında daha
sıklıkla görülmekle birlikte genç insanlar da bu hastalıktan
etkilenebilmektedirler.
Alzheimer Hastalığına neler sebep olur?
Günümüzde Alzheimer hastalığının sebepleri
bilinmemektedir. Ancak, Alzheimer hastalığına sebebiyet vermeyen
hususlar bellidir. Alzheimer hastalığı:
- Damar sertleşmesi yüzünden ortaya çıkmaz
- Beynin normalden az ya da fazla kullanılması yüzünden ortaya çıkmaz
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara bağlı değildir
- Enfeksiyon sonucu oluşmaz
- Yaşlılık yüzünden oluşmaz, yaşlanma sürecinin doğal bir parçası değildir
- Alüminyum ya da diğer metallere maruz kalınması yüzünden gelişmez
Alzheimer hastalığının semptomları (belirtileri ) nelerdir?
Alzheimer hastalığı her insanı farklı biçimde etkiler.
Etkisi büyük ölçüde kişinin hastalıktan önce nasıl olduğu ile ilgilidir,
örneğin, kişilik, fiziksel durum ve yaşam biçimi gibi. Alzheimer
hastalığının semptomları üç gelişim aşaması şeklinde en iyi akla
girebilir: erken dönem , orta dönem ve geç dönem.
Alzheimer hastalığı olan herkes bütün bu semptomları
göstermez ve bu semptomlar kişiden kişiye değişir. Bu aşamalar bakımı
üstlenenlerin potansiyel problemlerin farkında olmaları ve gelecekte
ihtiyaç duyulacak bakım gerekliliklerine hazırlanmaları açısından
rehberlik edebilirler. Hiçbir hasta, hastalığın ilerleyişini bir diğer
hasta ile aynı şekilde yaşamaz.
Bu semptomların bazıları aşamaların herhangi birinde
ortaya çıkabilir, örneğin geç dönemde sıralanmış olan davranış
değişiklikleri orta dönemde yaşanabilir. Aynı zamanda bakımı üstlenenler
her dönemde kısa, aklı basında dönemler yaşanabileceğinin farkında
olmalıdırlar.
Teşhis neden önemlidir?
Erken teşhis bakımı üstlenen kişinin hastalıkla başa
çıkmak için daha hazırlıklı olması ve nelerle karşılaşacağını önceden
bilmesi açısından önemlidir. Teşhis geleceği planlama yolunda atılan ilk
adımdır.
Teşhis edebilmek için basit bir test bulunmamaktadır.
Alzheimer hastalığının teşhisi, kişinin fiziksel ve mental durumunun
muayenesinin yanı sıra, yakın bir akraba ya da arkadaşından kişinin
geçmişinin incelenmesiyle konulur. Hafıza kaybına yol açabilecek diğer
hastalıkları ya da koşulları dışarıda bırakmak çok önemlidir.
Alzheimer hastalığının teşhisi ancak beynin otopsiyle incelenmesi sonucunda kesinleşebilir.
Alzheimer Hastalığının Evreleri
Erken Dönem
Erken dönem, profesyoneller, akrabalar ve arkadaşlar
tarafından genellikle gözden kaçırılır ve yanlış bir şekilde "yaşlılık"
ya da "yaşlanmanın normal bir parçası" gibi adlandırılır. Hastalığın ilk
başlangıcı sinsi olduğu için başladığı kesin tarihi belirlemek zordur.
Kişi:
- Konuşmayla ilgili zorluk çekebilir
- Önemli hafıza kayıpları -özellikte kısa dönemli- sergileyebilir
- Zamanı şaşırabilir
- Tanıdığı yerlerde kaybolabilir
- Karar vermede güçlükler yaşayabilir
- İnisiyatif ve motivasyon eksikliği gösterebilir
- Depresyon ve sinirlilik belirtileri gösterebilir
- Hobi ve aktivitelerine ilgisini kaybedebilir
Orta Dönem
Hastalık ilerledikçe, problemler daha belirgin ve
kısıtlayıcı olmaya başlar. AH olan kişi günlük yaşamında zorluklar
çekebilir ve;
- Çok unutkan olabilir- özellikle yakın zamanda yaşanmış olayları ve kişilerin isimlerini hatırlamada
- Kendi basına sorunsuz bir şekilde yaşayamaz hale getir
- Yemek pişiremez, temizlik ya da alışveriş yapamaz
- Son derece bağımlı hale gelebilir
- Giyinme ve kişisel hijyen açısından örneğin; tuvalet, yıkanma gibi yardıma ihtiyaç duyabilir.
- Giderek artan konuşma zorluğu çeker
- Dolaşma zorlukları ve diğer davranışsal anormallikleri gösterir
- Evde ve topluluk içinde kaybolur
- Halusinasyonlar olabilir
Geç Dönem
Bu, tamamen bağımlılık ve hareketsizlik dönemidir. Hafıza
sorunları oldukça ciddidir ve hastalığın fiziksel yanı gittikçe göze
çarpar hale gelir. Kişi;
- Yemek yemede zorluklar yaşayabilir
- Akrabalarını, arkadaşlarını ve alışıldık nesneleri tanımayabilir
- Olayları anlama ve yorumlama güçlüğü çekebilir
- Ev çevresinde yolunu bulamayabilir
- Yürüme zorluğu çekebilir
- Mesane ve bağırsak sorunları yaşayabilir
- Toplum içinde uygun olmayan davranışlar gösterebilir
- Tekerlekli sandalye ya da yatağa bağımlı hale gelebilir
Bir tedavi var mıdır?
Maalesef tedavisi mümkün değildir, şu anda Alzheimer
hastalığı için herhangi bir iyileştirici tedavi bulunmamaktadır. Ancak,
Alzheimer hastasının olduğu kadar hastanın bakımını üstlenen kişinin de
üzerindeki yükü azaltmak için yapılabilecek çok şey vardır. Daha fazla
bilgi için doktorunuza, sosyal hizmetler uzmanına ya da diğer sağlık
uzmanlarına danışabilirsiniz.
Bazı ülkelerde hafif ve orta şiddetli arası Alzheimer
hastası olan kişiler için birtakım ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar
tedavi sağlamamakla birlikte Alzheimer hastalığının semptomlarını
gösteren kimi hastalara yardımcı olabilir. Bakımı üstlenen kişiler bu
konuda daha ayrıntılı bilgi almak için doktorlarına ya da Alzheimer
Derneği’ne danışabilirler.